dodano: 2005-10-22 18:35
ABC Bluesa
Wczesne formy bluesa wiejskiego z końca XIX w., wykonywane przez śpiewaka z akompaniamentem gitary, zawierały zasadę call and response (pytania i odpowiedzi), znaną z work songs i field hollers, muzyki wykonywanej przez niewolników, np. na plantacjach bawełny lub przy budowie linii kolejowych. Blues opiera się na charakterystycznej skali tonalnej, z obniżeniami o pół tonu tzw. blue notes. Na skali bluesowej tworzy się melodię b., zaś jego harmonia ogranicza się do trzech akordów (toniki, dominanty i subdominanty). Z tego dysonansu powstało szczególne brzmienie b. Wczesne utwory b. były nieregularne pod względem rytmu i śpiewu (często także zwykłej mowy).
Prototyp bluesa odkrył w 1892 podróżujący po wsiach Południa muzyk i szef zespołu W.C. Handy. Formę bluesa określała 12-taktowa zwrotka złożona z trzech fraz po cztery takty w schemacie AAB. W 1912 W.C. Handy opublikował tak skonstruowany utwór St. Louis Blues i nazwał siebie "ojcem bluesa". Tymczasem prawdziwi twórcy byli bezimienni. Dopiero w latach 20-tych, wraz z rozwojem radia i nagrań płytowych, utrwalono pionierów bluesa - Charlie Pattona z delty Missisipi i Blinda Lemona Jeffersona z Teksasu, a później Roberta Johnsona i Lightnin' Hopkinsa. B. znalazł się w repertuarze wielu wokalistów i zespołów jazzowych. Gwiazdami stały się wokalistki Mamie Smith, Ma Rainey i Bessie Smith.
W latach 30-tych blues znany był już na płn. Ameryki dzięki wodewilowym zespołom objazdowym (black and white minstrels), z radia i płyt, a przede wszystkim w wyniku migracji ludności do miast. Widok muzyka śpiewającego z akompaniamentem instrumentu na rogu ulicy był w miastach zjawiskiem powszechnym. Wytwórnie płyt nagrywały także tych wiejskich śpiewaków, byli wśród nich Leadbelly, Henry Thomas i Missisipi John Hurt. Pierwszym nowoczesnym gitarzystą b. był Lonnie Johnson, którego kariera trwała od 1925 do końca lat 60-tych. Już w latach 30-tych i 40-tych nagrywano b. w Chicago. Pierwszymi gwiazdami na tym terenie byli Tampa Red, Big Maceo i Big Bill Broonzy. Nowe pokolenie muzyków pojawiło się w Chicago dopiero pod koniec lat 40-tych. Tacy muzycy jak Muddy Waters, Elmore James, Robert Nighthawk, Howlin' Wolf, Willie Dixon, Little Walter, Otis Spann, Sonny Boy Williamson II i wielu in., przesądzili o powstaniu nowoczesnego, elektrycznego bluesa miejskiego.
Bluesmani skupieni głównie wokół wytwórni Chess konkurowali w latach 50-tych z wykonawcami Ž rhythm and bluesa. Brzmienie bluesa z Chicago, z wiodącą gitarą elektryczną lub harmonijką ustną, zafascynowało wielu muzyków rockowych po obu stronach Atlantyku. W USA powstały białe grupy Blues Project, Paul Butterfield Blues Band, Siegel- -Schwall Band, zaś w W. Brytanii na scenie bluesowej zabłysnęły gwiazdy Alexisa Kornera, Johna Mayalla, Petera Greena i Erica Claptona. Eksponentem in. stylu wykonywania bluesa stał się od końca lat 50-tych gitarzysta Ž B.B. King. Jego sposób prostej i eleganckiej gry rozwinęli Freddy King i Buddy Guy.
Na początku lat 60-tych wykształcił się w Chicago styl nazwany postmodernistycznym bluesem, na który składały się połączone doświadczenia Muddy Watersa i B.B. Kinga oraz młodzieńcza brawura i bogatsza technika gry. Znanymi wykonawcami postmodernistycznego bluesa byli gitarzyści Otis Rush i Magic Sam. Po osłabieniu zainteresowania b. w dekadzie lat 70-tych gatunek ten znalazł nowego odbiorcę.
Inicjatywę przejęli wykonawcy z in. wytwórni w Chicago - Alligator Records. Album Shoedown - nagrany przez Alberta Collinsa, Johnny'ego Copelanda i Roberta Cray'a - otrzymał w 1985 nagrodę Grammy. Dla środowiska bluesowego cenniejsze wydały się nowo ustanowione nagrody W.C. Handy Awards (przyznawane przez członków Blues Foundation). Nowym objawieniem gitarowego bluesa stał się podopieczny producenta Johna Hammonda - Stevie Ray Vaughan z Teksasu. Blues z elementami stylu soul pozwolił odnieść sukces kompozytorowi, gitarzyście i wokaliście Robertowi Cray'owi. W latach 90-tych b. zatoczył wielkie koło i wrócił na południe. Nowi tradycjonaliści (Keb' Mo' i Corey Harris) przywołują brzmienie akustycznego b. wiejskiego z delty Missisipi, gdy tymczasem wykonawcy wytwórni Malaco z miasta Jackson w stanie Missisipi (Bobby Rush i Bobby Blue Bland) dodają w swoich nagraniach syntezatory i sekcje smyczków, upodabniając bluesa do muzyki popularnej.
WYBRANA DYSKOGRAFIA: Wyk. różni, Chicago The Blues Today, Vol. 1-3 (1966); The Greatest In Country Blues - Story Of The Blues, Vol. 1-2 (1990); Blues Masters, Vol. 1 - 9 (1993); Alligator Records - 25th Anniversary Collection (1996). R.G.
(To zarys wiedzy o bluesie, zaczerpnięty z przygotowywanej przez wydawnictwo Kurpisz Encyklopedii Muzyki Popularnej. )
Polecam lekturę ukazującego się od połowy 2000 roku kwartalnika TWÓJ BLUES. Jest w Polsce dostępny także miesięcznik Blues Revue. Kto traktuje ten gatunek muzyki bardzo serio powinien dotrzeć do miesięcznika Living Blues. Raz w roku fani bluesa w Polsce spotykają się na odbywającym się od ponad 20 lat festiwalu RAWA Blues w Katowicach.
|
