Hu jia hu wei
Hu - czyli lis
jia - czyli używać, wykorzystywać
hu wei - czyli tygrysia siła, prestiż

Tygrys złapał w lesie lisa i już miał go zjeść, kiedy ten powiedział - Nie wolno ci mnie zjeść. Zostałem zesłany przez Niebiosa, by rządzić wszystkimi zwierzętami. Jeśli mnie zjesz, pogwałcisz wolę Nieba. Jeśli mi nie wierzysz, chodź za mną, a zobaczysz jak zwierzęta się mnie boją.
Tygrys się zgodził i poszedł za lisem. Wszystkie zwierzęta uciekały na jego widok. Tygrys pomyślał, że naprawdę bały się lisa i puścił go wolno. Nie domyślił się, że tak naprawdę bały się jego samego.

To powiedzenie opisuje kogoś, kto wykorzystuję siłę lub pozycję kogoś drugiego, by samemu mieć na innych wpływ.

..:: Kiedy nie starcza argumentów, dowcipu, wiedzy, łatwo jest podeprzeć się jakimś dyżurnym autorytetem i uchodzić za kogoś kim się nie jest. Niełatwo przychodzi nam (i mi) przyznawanie się do niewiedzy, błędu. Łatwiej przychodzi znieść nam wewnętrzny zgrzyt nieprawdy, niż brak społecznej aprobaty.

W następnym odcinku: Połknąć daktyla w całości

Gu bu zi feng
Gu bu - czyli poprzedni krok
zi feng - czyli ograniczone do siebie

Dawno temu pewien człowiek postanowił udać w daleką podróż. Jednak idąc, nieświadomie zataczał kręgi. Po jakimś czasie zatrzymał się przekonany, że pokonał jest daleko od domu. Kiedy jednak rozejrzał się wokół, uzmysłowił sobie, że jest w tym samym miejscu, z którego wyruszył.

To powiedzenie opisuje ludzi, którzy są zadowoleni z bieżącej sytuacji i nie mają ochoty nic zmieniać na lepsze.

..:: Podobno jedna z naszych nóg robi zawsze minimalnie krótszy krok. Gdyby przyszło iść po pustyni przed siebie, po pewnym czasie wrócilibyśmy do punktu wyjścia. Żeby dokonać zmiany, trzeba mieć punkt odniesienia, coś poza mną samym, horyzont dążenia i porównania. Inaczej będę kręcił się w kółko, udając, że chcę coś zmienić. Zmiana to zawsze podjęcie pewnego ryzyka.

W następnym odcinku: Lis posługuje się siłą tygrysa

Gong kui yi kui
Gong kui - czyli przedsięwzięcie, osiągnięcie, sukces zmarnowane
yi kui - czyli jeden kosz do transportu ziemi

Pewien człowiek postanowił ponoć kiedyś usypać z ziemi taras do uprawy roślin. Pracował bardzo ciężko kopiąc, ładując i transportując ziemię. Kiedy wszystko było na ukończeniu i brakowało zaledwie jednego kosza ziemi, poddał się i zaprzestał budowy.

To powiedzenie opisuje z żalem sytuację, w której niepowodzenie spowodowane zostało przez niedokończenie pracy.

..:: Wytrwałość jest z pewnością tym, co ostatecznie przynosi sukces (choć niekoniecznie spektakularny). Kropla drąży skałę. Ziarnko do ziarnka. Nie wystarczy początkowy zapał. Jak się nauczyć kontynuować pracę, gdy motywacja już nie ta i sił mniej?

W następnym odcinku: Jak poprzednio - krok wokół siebie

Dongshi xiao pin
Dongshi - to imię pewnej brzydkiej dziewczyny
xiao pin - to naśladować marszczenie brwi

W Epoce Wiosen i Jesieni (VIII-V w. p.n.e.) żyła ponoć Xishi, która była niezwykle piękną kobietą. Cierpiała jednak na bóle w klatce piersiowej i stąd często można było ją spotkać zgiętą w pół i ze zmarszczonymi z bólu brwiami. W wiosce mieszkała również pewna brzydka dziewczyna Dongshi, która zazdrościła Xishi urody. Próbując być taka jak ona, Dongshi naśladowała jej przygarbienie i marszczyła brwi. Była przekonana, że w ten sposób wygląda bardziej wytwornie, ale w rzeczywistości pogłębiało to tylko jej szpetotę.

Później to powiedzenie zaczęło być używane, by opisać niewłaściwe naśladownictwo, które przynosi efekt przeciwny do zamierzonego.

..:: Łatwiej jest bezmyślnie naśladować niż najpierw głębiej sprawę przemyśleć, poznać sens tego, co się robi.

W następnym odcinku: Zrujnować przedsięwzięcie przez jeden kosz

Chui mao qiu ci
Chui mao - czyli dmuchać we włosy
qiu ci - czyli szukać wady, usterki

W starożytności żył podobno pewien człowiek, który we wszystkim zawsze szukał wad. Pewnego razu miał zamiar kupić futro. Aby sprawdzić jego jakość przed zakupem, dmuchał na nie, w poszukiwaniu defektów we włosiu.

To powiedzenie opisuje kogoś, kto we wszystkim szuka choćby najdrobniejszych wad.

..:: Szklanka jest zawsze do połowy pełna lub w połowie pusta. Mam wrażenie, że narzekanie i szukanie wad ostatecznie zawsze obraca się przeciwko mnie. Skoncentrowanie na gorszej stronie rzeczy z czasem prowadzi do ślepoty na dobro.

W następnym odcinku: Udawać marszczenie brwi jak Dongshi

Cao mu jie bing
Cao mu - czyli trawa i drzewa
jie bing - czyli wszystko żołnierze

Według podań, w roku 383, władca królestwa Qin, Fu Jian wyruszył na podbój wschodniego królestwa Jin. Po pierwszej przegranej bitwie wyszedł na mury i spojrzał w dół. Kiedy zobaczył ciągnące się szeroko zastępy wroga, przeraził się. Spojrzał w kierunku gór i tam, z przerażenia, zamiast trawy i drzew zobaczył wrogich żołnierzy. W konsekwencji, kiedy następnego dnia poprowadził swoje wojska do walki, był tak zdenerwowany, że przegrał.

To powiedzenie opisuje sytuację, kiedy ktoś tworzy sobie sam problemy i w ten sposób sprowadza na siebie porażkę.

..:: Jak łatwo znaleźć zawsze wymówkę, żeby czegoś nie zrobić. I jak często pluję sobie w brodę, że tego jednak nie zrobiłem. Jak wiele można by zrobić, gdyby nie nieracjonalne obawy, uprzedzenia, stereotypy, niepewność siebie, lenistwo.

W następnym odcinku: Rozdmuchiwać włosy w poszukiwaniu wad

Bi men zao che
Bi men - czyli zamknięte drzwi
zao che - czyli budować powóz

Podobno w starożytnych czasach żył pewien człowiek, który chciał zbudować naprawdę dobry powóz. Zamiast jednak zdać się na specjalistów i od nich się czegoś nauczyć, zamknął się w domu i sam próbował go zbudować. Niestety, mimo że poświęcił konstrukcji pojazdu mnóstwo czasu i wysiłku, ten nie nadawał się do użycia.

To powiedzenie opisuje kogoś, kto nie potrafi uznać, że nie wie wszystkiego i zamiast poprosić o pomoc lub próbować się czegoś nauczyć od innych, próbuje za wszystko zabierać się na własną rękę.

..:: By osiągnąć mistrzostwo, nie można polegać tylko na własnej mądrości i sprycie. Trzeba umieć zacisnąć zęby i w pokorze przyjąć rady i naukę od innych. Więcej, trzeba nauczyć się prosić o pomoc.

W następnym odcinku: Trawa i drzewa - wszędzie wrogowie

Bei gong she ying
Bei gong - czyli w kubku łuk
she ying - czyli węża cień, odbicie

Za panowania dynastii Jin (III-V w. n.e.) niejaki Yue Guang zaprosił ponoć kiedyś znajomego do siebie do domu. W trakcie spotkania, gdy ten podniósł czarkę z winem do ust, ujrzał w niej małego węża. Zmusił się jednak i wypił do końca. Po powrocie do domu przypomniał sobie to zdarzenie i zrobiło mu się tak niedobrze, że zachorował. Usłyszawszy o tym, Yue Guang zaprosił przyjaciela ponownie do siebie. Poprosił go, by usiadł w dokładnie tym samym miejscu co poprzednio i napił się wina. Wówczas ten zobaczył, że wąż, którego zobaczył wcześniej był tak naprawdę odbiciem wiszącego na ścianie łuku. Gdy zdał sobie sprawę ze swej pomyłki, szybko wrócił do zdrowia.

To powiedzenie opisuje kogoś, kto nazbyt podejrzliwie traktuje rzeczywistość, bojąc się, że będzie mieć z jakiegoś powodu problemy.

..:: Choć trudno czasem zaufać światu i ludziom, to zbytnia podejrzliwość zamyka nas w sobie. Gorzkniejemy, bojąc się życia.

W następnym odcinku: Budować powóz za zamkniętymi drzwiami

Ban men nong fu
Ban men - czyli drzwi mistrza Ban, przed drzwiami mistrza Ban
nong fu - czyli używać siekiery

Lu Ban był ponoć mistrzem rzeźby w drewnie. Podobno wyrzeźbił kiedyś feniksa tak pełnego życia, że ten latał przez trzy dni po niebie. Stąd szczytem zadufania w sobie było popisywanie się w rzeźbie przed mistrzem Ban.

To powiedzenie krytykuje tych, którzy swoimi niewielkimi osiągnięciami próbują się popisywać przed tymi, którzy naprawdę znają się na rzeczy.

..:: Potrzeba sporo pokory, by nauczyć się czegoś naprawdę dobrze. Dobry uczeń jest posłuszny. Umiejętności nauczyciela czynią z niego autorytet.

W następnym odcinku: Mylić węża z odbiciem łuku

Bai fa bai zhong
Bai fa - czyli sto razy wystrzelić (w znaku fa zawarty jest znak oznaczający łuk)
bai zhong - czyli sto razy środek

W Epoce Wiosen i Jesieni (VIII-V w. p.n.e.) żył doskonały łucznik Yang Youji. Ktoś kiedyś postanowił wypróbować jego umiejętności i wybrał trzy różne liście na wierzbie, aby Yang Youji je zetrzelił w odpowiedniej kolejności. Strzelec wykonał zadanie bez trudu, mimo że stał ponad sto kroków od drzewa.

To powiedzenie opisywało kiedyś doskonałe umiejętności strzeleckie. Dziś używane jest raczej by opisać czyjąś dokładność i pewność.

..:: Żeby trafiać w sedno za każdym razem trzeba długo ćwiczyć. Dobre efekty nie przyjdą same.

W następnym odcinku: Popisywać się przed mistrzem

An tu suo ji
An tu - czyli według obrazka, rysunku
suo ji - czyli szukać dobrego wierzchowca

W Epoce Wiosen i Jesieni (VIII-V w. p.n.e.) żył ponoć Bo Le, wielki znawca koni. Napisał on książkę, w której opisywał i przedstawiał na rysunkach cechy i kształty dobrych wierzchowców. Jego syn jednak, nie mając osobistego doświadczenia, postanowił poszukać konia dla siebie korzystając z książki ojca. Niestety, jego plan się nie powiódł. Nie udało mu się znaleźć żadnego konia.

To powiedzenie opisuje sytuację, w której komuś brakuje własnego doświadczenia i postępuje mechanicznie według zestawu reguł.

..:: Bez własnego doświadczenia, bez przemyślanego działania nie znajdziemy tego, czego szukamy.

W następnym odcinku: Sto strzałów - sto trafień

Wprawdzie o Chinach ostatnio raczej niepochlebnie się mówi, tu jednak chcę przybliżyć kilka elementów chińskiej kultury po to, by obraz był pełniejszy.
Cóż lepiej będzie mówić o kulturze i mądrości Chin jak ich język? Stąd od dziś postaram się omawiać na łamach tego bloga niektóre tradycyjne powiedzenia chińskie chengyu.

Chengyu składa się najczęściej z czterech znaków chińskich, które skrótowo - w formie powiedzenia - obrazują lub komentują jakąś sytuację. Większość z nich ma długą historię i wiąże się z legendami lub opowiadaniami z przeszłości.
Być może ktoś znajdzie w tym ziarno mądrości dla siebie...

Pomocą jest mi tu m.in. książka "100 Common Chinese Idioms and Set Phrases" wyd. w Pekinie